Een week geleden schreef ik in een blog over mijn leerproces op de racefiets. Dat gaat me niet altijd even makkelijk af; ik bevind me op dit moment ergens halverwege bewust onbekwaam en bekwaam. Dan kan het voorkomen dat ik me incompetent voel over de dingen die niet lukken. Tegelijkertijd probeer ik wat wel lukt verder te verbeteren. Het is gaaf om op de fiets te stappen en te weten dat ik probleemloos een berg opkom. Het is frustrerend dat ik nog steeds met piepende remmen diezelfde berg weer afrijd.

4 stadia van competentie

De 4 stadia van competentie doorloop je bij het leren van een nieuwe vaardigheid. Het model werd bedacht door Noel Burch, hoewel het soms ook aan Maslow wordt toegeschreven.

1. Onbewust onbekwaam
   Je mist kennis of vaardigheden op een bepaald gebied, maar bent je er ook niet van bewust dat je deze nodig zou hebben. Om je te blijven ontwikkelen, zal je erachter moeten zien te komen waar verwerving van nieuwe vaardigheden nodig is. Dit kan door feedback te vragen aan collega’s of bekenden, of door een persoonlijke ‘SWOT’ analyse te doen om zwakke punten te achterhalen.
2. Bewust onbekwaam
   In dit stadium ben je je er pijnlijk van bewust wat je allemaal niet kan en lijkt iedereen om je heen competenter te zijn. Dit ondermijnt je zelfvertrouwen en kan er zelfs voor zorgen dat je helemaal opgeeft.
3. Bewust bekwaam
   Je hebt de vaardigheden eigengemaakt, maar moet je nog steeds bewust concentreren om ze goed uit te voeren.  In dit stadium is het handig om jezelf zoveel mogelijk in situaties te brengen waarin je de vaardigheden kan trainen.
4. Onbewust bekwaam
   Je gebruikt je vaardigheden moeiteloos en kunt je niet meer voorstellen dat je het ooit niet hebt gekund. In dit stadium kun je veel leren door de vaardigheden ook aan andere mensen over te dragen.

Beter inzicht in leerproces

Inzicht in de 4 stadia van competentie helpt niet alleen om je emoties te begrijpen tijdens je eigen leerproces, maar ook die van mensen die je coacht of traint. Een coach kan een coachee door de verschillende stadia helpen:

• onderzoeken van zwaktes die versterkt moeten worden;
• opbouwen van zelfvertrouwen;
• oefenen om beter te worden;
• onderhouden van de vaardigheid.

Het is waardevol om af en toe nieuwe dingen te leren en je er weer even bewust van te worden hoe lastig dat kan zijn. Het helpt ook om begrip op te brengen voor het leerproces van anderen. Vooral in de aansturing van medewerkers is het goed je te realiseren dat niet iedereen kan wat jij kan. Daarom is het overdragen van je kennis en ervaring ook zo belangrijk. Je leert er zelf veel van en realiseert je ook weer hoe onbewust bekwaam je eigenlijk bent.