Op De Correspondent verscheen deze week twee keer een stuk van Ernst-Jan Pfauth over het bijhouden van een ‘dankboek’. Ik krijg daar een beetje de kriebels van. Pfauth adviseert om dagelijks op te schrijven waar je dankbaar voor bent. Hij koppelt dat aan de prestatiemaatschappij: we zijn zo bezig met wat we allemaal moeten, dat we nooit meer stilstaan bij wat we hebben. Op zich natuurlijk geen gek idee. Toch krijg ik het gevoel dat het dankboek de zoveelste lifehack is op weg naar een gelukkig leven.

Het goede

Begrijp me niet verkeerd, er is niks mis met dankbaarheid en het kan zeker helpen om weer oog te krijgen voor de kleine dingen. Maar het inzetten van dankbaarheid als instrument om gelukkig te worden is voor mij een vorm van nuttigheidsdenken. Dan kan ik meer waardering opbrengen voor de ideeën van mijn favoriete Deense psycholoog/filosoof Svend Brinkmann. In zijn boek ‘Standvastig’ keert hij zich tegen de ‘hedendaagse ontwikkeldwang’. In zijn volgende boek ‘Standpunten’ veroordeelt hij het instrumentalisme, waarbij alles nut moet hebben. Hij stelt voor stil te staan bij de dingen die waarde in zichzelf hebben, zoals het goede, verantwoordelijkheid, liefde en vergeving. Een filosofische benadering die me meer aanspreekt dat deze ‘pak een pen en schrijf’ hack.

Toevallig verscheen gisteren een stuk van schrijfster Emily Esfahani Smith op nytimes.com dat hier goed bij aansluit. Ze vertrekt vanuit hetzelfde uitgangspunt: dat veel jonge mensen denken dat het nastreven van een uitzonderlijk en succesvol leven de norm is. Haar antwoord is echter niet dat deze mensen ‘actief dankbaar moeten zijn, om tevredener, empathischer en optimistischer te worden’. Zij adviseert een zinvol leven: “connecting and contributing to something beyond the self, in whatever humble form that may take”. Geluk zit in ‘het goede doen’: iets wat, hoe nederig ook, betekenis heeft voor ons en onze omgeving. Een beter soort geluk eigenlijk, dat te vinden is in onze ‘persoonlijke projecten’. De projecten die ons ups geven en de onvermijdelijke downs, maar die ondanks tegenslagen dankbaar stemmen.

Thanksgiving

Natuurlijk kan het heel zinvol zijn om een dankboek bij te houden, je wereld wordt immers gevormd door wat je aandacht geeft. Persoonlijk vind ik het juist wel mooi als mensen hun dankbaarheid hardop uitspreken. Niet te pas en te onpas op Facebook (#blessed, #dankbaar), maar naar elkaar op de momenten die ertoe doen. Misschien tijd om Tweede Pinksterdag in te ruilen voor Thanksgiving?