Braving the Wilderness, Verlangen naar Verbinding in het Nederlands, is het meest recente boek van auteur en onderzoeker Brené Brown. Een boek over verbinding, daar wilde ik meer van weten. Ik voel steeds meer onbehagen bij de huidige tendens om verschillen uit te vergroten. Het maakt niet uit over welk onderwerp het gaat, opvoeding, politiek of religie, verschillen van mening leiden meer dan eens tot het volledig afbreken van andersdenkenden. Je moet tegenwoordig stevig in je schoenen staan om een afwijkend geluid te laten horen, zeker binnen de groep waar je denkt onderdeel van te zijn.

Waar gaat het over

Dat is precies waar Verlangen naar Verbinding over gaat. Het boek draait om een citaat van Maya Angelou: “Je bent pas vrij als je je realiseert dat je nergens bij hoort – dat je overal bij hoort – op geen enkele plek. De prijs is hoog. De beloning is groot.” De huidige ‘wij tegenover zij’ cultuur zorgt ervoor dat het enige wat ons nog bindt, een gedeelde angst en minachting is. We zoeken verbinding door andersdenkenden uit te sluiten, in plaats van ons te baseren op ons gedeeld mens-zijn. Daarom moeten we op zoek naar ‘de wildernis’:  de plek waar we muren afbreken, ideologische bunkers verlaten en leven vanuit ons hart en niet vanuit pijn.

In de wildernis passen we onszelf niet aan om ergens bij te horen, maar durven we alleen te staan zodat we bij onszelf kunnen blijven. Volgens Brown moeten we onszelf oefenen op de volgende vlakken:

• Het is moeilijk om van dichtbij een hekel aan mensen te hebben. Zoom in. Dit is het tegenovergestelde van wat we meestal doen: vanuit onze eigen overtuiging de ander dehumaniseren. Brown zegt terecht dat we elke ontmenselijkende taal moeten afwijzen. Als we het denigrerende taalgebruik van iemand als Trump afwijzen, moeten we hem niet in dezelfde bewoordingen afserveren.
• Eerlijk zeggen dat iets bullshit is en je fatsoen bewaren. Om dicht bij onszelf te kunnen blijven, moeten we ons niet laten verleiden tot valse keuzes tussen voor of tegen. In plaats bepalen we ons eigen standpunt op basis van alle beschikbare alternatieven. Pas dan kunnen we zeggen of iets echt bullshit is.
• Hand in hand. Met vreemden. Verbinding ontstaat door de saamhorigheid die we ervaren in collectieve vreugde of verdriet, niet door een toevallige gemeenschappelijke vijand.
• Sterke rug. Zachte voorkant. Een wild hart. Om ons staande te houden in de wildernis moeten we onze rug recht houden, ons kwetsbaar durven opstellen en onszelf toestaan onze eigen vreugde en pijn te ervaren. Ruimte geven aan ons geluk en lijden betekent niet dat we blind zijn voor dat van anderen.

Mijn oordeel

Hoewel alle beeldspraak door het hele boek heen me niet echt raakt, integendeel, doet het onderwerp dat wel. Ik ben ervan overtuigd dat we allemaal met elkaar verbonden zijn. Sartre zou zeggen tot elkaar veroordeeld, maar ik zie meer in de Afrikaanse Ubuntu-filosofie. We zijn van elkaar afhankelijk en wanneer we de ander dehumaniseren, ontmenselijken we onszelf ook. Het werd tijd dat iemand opschreef wat we kunnen doen om de toenemende polarisatie te stoppen. Het boek is in die zin niet zozeer een zelfhulpboek, als wel een ‘verbeter de wereld, begin bij jezelf’-boek. Verwacht geen diepgaande analyse, maar vooral verhalen en voorbeelden over verbinding vinden dan wel verbreken. Een prima te lezen boek, dat duidelijk maakt dat er echt bij horen begint met de moed om alleen te staan.